Balkenbrij
02.02.10Voor het foodblog event van januari vroeg Silke ons naar streekgerechten. Nu woon ik al jaren in Groningen, maar eigenlijk maak ik nooit Groninger streekgerechten. Ik moest zelfs een tijdje nadenken en kwam niet verder dan poffert en mosterdsoep. Daarom een streekgerecht uit mijn geboortestreek: balkenbrij.
Balkenbrij is een oud Nederlands gerecht gemaakt van bouillon, varkensvlees en (boekweit)meel. Traditioneel werd het met slachtafval en soms zelfs bloed gemaakt. Er zijn meerdere verklaringen te vinden voor de naam. Op wikipedia staat dat het woord balkenbrij waarschijnlijk is afgeleid van brij van gebalchte. Dat wil zeggen de buikresten van een geslacht dier. ‘Balk’ en ‘balg’ is Oud-Nederlands voor ‘buik’. Ergens anders las ik dat ze de brij in een theedoek aan een balk hingen om uit te lekken.
Nu staat het idee van bloed en slachtafval mij niet echt aan. Mijn schoonmoeder maakt echter al jaren zelf balkenbrij en met groot succes. Toen ik het recept kreeg, was ik blij te lezen dat er alleen bouillon en vetspek in gaat. De smaakmaker in balkenrij is rommelkruid, een mengsel van o.a. nootmuskaat, peper, kruidnagel en anijs.
Deze keer had ik heel wat moeite om de balkenbrij te laten slagen. Hij wilde niet voldoende stollen en bleef zacht in het midden. Het bleek dat ik hem tekort gekookt had. Nadat ik hem opnieuw doorgekookt had, was hij perfect. Gesneden in plakken en knapperig gebakken in een beetje boter, geserveerd op brood mét een lik mosterd. Mijn schoonfamilie verklaart mij voor gek. Volgens hen eet je balkenbrij met suiker, maar bij ons thuis eten we hem altijd met brood en mosterd. Een lokaal verschil.
Ingrediënten:
| bereidingstijd 1,5 uur | 1 cakevorm |
• 250 g boekweitmeel • 125 g vetspek • 100 g krenten • 1/2 el anijszaad • 1 el rommelkruid • 1/2 el suiker • 1 bouillonblokje
Bereiding:
Snijd het vetspek in hele kleine blokjes. Doe 1,25 l water in een pan. Voeg anijszaad, rommelkruid, suiker, krenten, spekblokjes en het bouillonblokje toe en breng het water aan de kook. Laat de bouillon met de deksel op de pan minimaal 1 uur koken op laag vuur. Voeg eventueel nog wat extra zout en een beetje peper toe.
Strooi het boekweitmeel in gedeeltes bij de bouillon, terwijl je goed blijft roeren. Gebruik eventueel een handmixer met deeghaken of gewoon een pollelepel. Het boekweitmeel moet gaan garen in de bouillon. Uiteindelijk wordt het mengsel zo dik dat de lepel rechtop blijft staan. Blijf het mengsel nog 5-10 minuten doorkoken terwijl je af en toe roert.
Doe de balkenbrij in een cakeblik of glazen schaal. Sla met een lepel op het deeg om luchtbellen eruit te slaan en strijk de bovenkant glad. Laat de balkenbrij afkoelen en kiep de balkenbrij om op keukenpapier en laat goed drogen. Je kunt de balkenbrij terug doen in de vorm met keukenpapier eromheen. Zo blijft de balkenbrij droog. Bewaar de balkenbrij maximaal een week in de koelkast.
Snijd de balkenbrij in plakken en bak hem knapperig in een beetje boter. Serveer op brood met suiker of mosterd.
Wat leuk van dat rommelkruid, nooit van gehoord, klinkt lekker. De balkenbrij is voor mij als veggie even slikken. xL
Van Lina op 04.02.10 10:09 am
Hè Lien,
ik heb ook al bedacht dat je vast ook vegetarische balkenbrij kunt maken. Met groentebouillon en alleen krentjes.
X
Van Maaike op 04.02.10 10:28 am
Dapper, hoor, om zelf de hand aan balkenbrij te slaan. Niet bepaald een voor de hand liggende keuze. Het heeft míj in ieder geval geïnspireerd ook weer eens mee te doen met het FBE.
Van Anzj op 23.02.10 8:25 pm
Grappig om te lezen dat jullie balkenbrij eten met mosterd en je schoonmoeder met suiker. Ik kom uit Nijmegen en wij eten het zonder krenten en met zout, mijn schoonouders (Deventer) weer aten het met stroop.
Het is vrij makkelijk om een vegetarische variant te maken. Ik eet al jaren geen vlees meer maar nog wel geregeld balkenbrij. In plaats van vlees gebruik ik vegetarisch gehakt en laat dat samen met de rommelkruid koken, daarna de boekweitmeel erbij tot het zo dik is dat je amper meer kan roeren. In een vorm storten en af laten koelen.
Van Bianca op 03.12.10 7:04 pm
Hallo,
Mijn Opoe maakte soms ook wel vegetarische Balkenbrij.In plaats van vlees. rozijnen krenten, rommelkruid en boekweitmeel ietsje zout.Koude plakken of bakken met stroop. HEERLIJK!!!
Van Diet van Kranenburg op 29.12.10 5:48 pm
6 theelepels gemalen zwarte peper.
3 theelepels nootmuskaat.
3 theelepels kruidnagelpoeder.
2 theelepels anijszaad.
2 theelepels gemalen kaneel.
1 theelepels gember poeder.
1 theelepel gemalen karwijzaad
2 theelepels gemalen anijszaad
++++++++++++++++++++++++++++++
Gebruik 7 a 10 gr rommelkruid per KG totaal.
BV.
2 liter bouilion
1 KG schouder karbonade
700 Gr Lever
750 Gr Boekweitmeel
====================
4,5 kg +/- totaal
Dus maximaal 45 gr rommelkruid gebruiken
Van berry op 22.01.11 11:13 am
heerlijk dit recept al een paar keer gemaakt wij eten het gebakken met suiker erop
Van Máriá Rat-Kisbéri op 09.10.11 5:51 pm
wij (oost brabant) eten ‘t gebakken op brood met schenkstroop of appelstroop er overheen.
Van koen op 18.10.11 9:29 am
hallo heb ook pas balkenbrij gemaakt van spek
precies gedaan zoals jij hebt beschreven alleen hij stolt niet genoeg hoe komt dat
stuur even een mailtje
Van rene vd donk op 08.11.11 10:05 pm
@Rene, ik vraag het even na bij mijn schoonmoeder. Die is kampioen balkenbrij maken. Ik vermoed dat je het niet lang genoeg gekookt hebt. Zelf heb ik dat probleem ook weleens gehad. Ik heb toen alles weer terug in de pan gedaan en nog langer laten koken. Mocht mijn schoonmoeder een andere suggestie hebben, dan stuur ik die aan je door.
Van Maaike op 08.11.11 10:29 pm
het wordt steeds moeilijker om aan boekwijtmeel te komen,maar het is wel weer gelukt.Bedankt voor de vele tips.
Van jan rutten op 19.12.11 8:18 pm
Als de brij niet voldoende stolt dan moet er nog meer boekweit bij. Je moet de massa bijna niet meer kunnen bewegen. De brij moet doorkoken totdat hij van de rand komt zetten en drie keer geploft heeft.
Boekweit haal ik in december bij de Molenaar.
Van Jeanne op 19.12.11 10:18 pm
Het boekweitmeel koop ik bij de AH en is van Koopman, dit kwam ik toevallig tegen. In plaats van vet spek gebruik ik krabbetjes. Wij aten dit gerecht altijd bij ons thuis na de nachtmis. Kijk uit met het ploffen dat heel je fornuis en wanden onder komen te zitten.
Van Huub van den Heuvel op 21.12.11 6:17 am
<vandaag voor de eerste keer in mijn leven balkenbrij gemaakt en natuurlijk ook gegeten.
De halve varkenskop die ik voor dit recept gebruikt heb werd met kreten van eng, bah en eet ik niet in de familie ontvangen.
Rommelkruiden heb ik bij ons in Duitsland niet kunnen vinden; als iemand een kruiden samenstlling heeft is deze van harte welkom!
hartelijke groeten uit Porta West Falica
Cees Wind
Van Cees Wind op 10.01.12 7:28 pm
Mooi dat je het met een halve varkenskop heb gemaakt Cees, wij doen het altijd met vetspek. Een recept voor rommelkruid staat in nummer 6 van de reacties (van Berry).
Van Bas op 12.01.12 9:28 pm
Je kunt bij de vegetarische versie misschien ook wel de vegetarische spekblokjes van AH doen.
Van Andrea op 19.10.12 3:28 am
Wat betreft verkrijgbaarheid boekweitmeel: mijn moeder gebruikte altijd ‘Koopmans pannekoekmeel met de kabouter erop’. Verder alleen varkenslever, vers vet spek en kruidnagel/peper/zout. Op zaterdagavond bordje op schoot, niet met voetbal maar met Swiebertje. Geen toevoegingen als brood, mosterd, suiker etc. Gewoon lekker kanppig korstje bakken en glaasje melk erbij.
Van aloys op 26.10.12 11:02 am
Hallo allemaal,
woon sinds bijna 33 jaar in Duitsland, helemaal happy overigens, maar toch mis ik nog steeds sommige dingen. We wonen in de buurt van Würzburg dus ook niet om even over te wippen, al komen we toch nog vrij regelmatig in Nederland en dan wordt er ingeslagen, ook voor onze 4 kinderen en hun gezinnen; drop, stroopwafels, picallilly, Zaanse mayonaise, tijgernootjes, KAAS die echt naar kaas smaakt en niet die rommel die ze hier onder de algemene noemer “Gouda” verkopen,in de Sinterklaastijd pepernoten, Sinterklaasschuimpjes etc. Speculaas bak ik zelf met speculaaskruiden uit een Fries dorp. Toevallig zat ik vanavond met een paar Nederlandse vrienden te chatten en hadden we het over balkenbrij…Lekker! Gelijk maar even bij Google.nl opgezocht en tja, het bloed kruipt toch waar het niet gaan kan….ik wil balkenbrij gaan maken! Cees, ik heb ook een adres gevonden waar je rommelkruid kunt bestellen:
http://www.hajavama.nl/, weet echter niet of er ook naar Duitsland verstuurd wordt. Zogauw ik het weet laat ik hier een berichtje achter!
Groetjes voor iedereen!
Van Irene Kern op 10.04.13 2:08 am